Akupunkturun Tedavi Mekanizması

Akupunkturun tedaviye yönelik mekanizmaları gerek Dünya Sağlık Örgütü gerek yapılan klinik uygulamalarca kanıtlanmaktadır. Akupunktur yönteminin uygulama ardından gözlemlenen;

  • Ağrı kesici,
  • Sinir sistemini dengeleyici,
  • Bağışıklık sistemini güçlendirici,
  • Sakinleştirici ve psikolojik

Etkileri sebebiyle hastalık ve bağışıklık tedavilerinde akupunkturun tercih edilen destekleyici tedavi yöntemi olarak kullanılmasına olanak tanımaktadır. ABD ve Avrupa ülkelerinde akupunktur uygulamaları ile yapılan araştırmalar halen devam edilmekle birlikte elde edilen klinik uygulamalar sonrası akupunkturun tedavi mekanizması ve iyi geldiği rahatsızlıklarla ilgili aydınlatıcı bilgiler gün yüzüne çıkmaya devam etmektedir.

Akupunktur Nedir?

Akupunktur tanımı vücudun belirli bölgelerine iğne batırmak suretiyle uygulanan tedavi şeklini ifade etmektedir. Latince iğne anlamına gelen acus ve batırmak anlamına gelen punctura kelimeleri ile ortaya çıkan akupunktur kavramı Latince anlamından da anlaşılabileceği gibi iğne batırmak anlamına gelen geleneksel bir tedavi yöntemini tanımlamakta kullanılmaktadır.

Alternatif ve tamamlayıcı tedavi yöntemlerinin arasında bilinen en iyi tedavi yöntemi olarak tüm Dünya’da uygulanan akupunktur Dünya Sağlık Örgütü tarafından da tanınarak pek çok hastalığın tedavisinde kullanılabilen bir tedavi yöntemi olarak kabul görmektedir. Gerek ABD, gerek Avrupa ülkeleri destekleyici tedavi yöntemi olarak bilinen bu geleneksel yönteme sahip çıkarak her geçen gün geliştirmeye ve bilinmeyen yönlerini keşfetmeye devam etmektedir.

Akupunktur Uygulaması Hangi Tarihe Dayanır?

Akupunktur tarihçesi yaklaşık 3000 yıl öncesine, eski Çin’e dayanmaktadır. Taşların sivriltilerek vücudun enerji noktalarına batırılması suretiyle geliştirilen bu Uzak Doğu tedavi yöntemi ilk dönemlerinde taştan yapılan iğnelerle uygulanırken daha sonraları kemikten ve ağaçtan yapılan iğneler yardımı ile uygulanmaya devam etmiştir. Yapılan araştırmalarda akupunkturun Shang Hanedanlığı döneminde tartışıldığı ve geliştirildiğini gösteren yazıtlar elde edilmiş ve yöntemin pratikliğinin geliştirilmesi sürmüştür.

  1. yüzyılın ortalarında Avrupa ve ABD ülkelerince tanınan akupunktur Avrupa ülkelerinin tıp fakültelerinde açılan eğitim merkezlerinde okutulmaya başlamıştır. Tıp fakülteleri bünyesinde Akupunktur Enstitülerinin kurulması ile birlikte tüm Dünya’da yaygın olarak kullanılan akupunktur günümüzde ülkemizde de hayli popüler bir alternatif tedavi yöntemi olarak uygulanmaktadır.

Yapılan klinik testlerle birlikte akupunkturun geleneksel Çin tıbbında amaçlanan etkileri gösterdiği pek çok kez ispatlanmıştır. Farklı klinik testlerle akupunkturun tüm etkileri için başarılı sonuçlar alınarak 3000 yıl önce Çin tıbbının ne denli ileri seviyede olduğu gözler önüne serilmiştir.

Akupunktur Uygulama Seçenekleri Nelerdir?

Akupunktur uygulama çeşitleri tüm vücuda ve vücudun belirli noktalarını tanımlayan mikro sistemler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Vücut akupunkturu 400’ün üzerinde akupunktur noktasına uygulanan ve yaygın olarak hastalık tedavilerinde etkili ola bir akupunktur yöntemi olarak tercih edilirken mikro sistemler içerisinde yer alan;

  • Vücuttan sonra en çok tercih uygulanan kulak akupunkturu,
  • Yaşlanma etkilerine yönelik olarak yüz akupunkturu,
  • Henüz araştırmaları devam eden burun akupunkturu,
  • Organlarda meydana gelen rahatsızlıklara yönelik uygulanan ayak akupunkturu,
  • Kilo kontrolü ve psikolojik rahatsızlık şikayetlerin uygulanan el akupunkturu

Seçenekleri hastanın şikayetine uygun olarak ayrı ayrı veya birkaçı birlikte olacak şekilde uzman doktorlarca uygulanmaktadır.

Akupunktur Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?

Akupunkturun tedavisinde kullanıldığı hastalıklar yaşamsal fonksiyonlarla ve vücut sağlığını doğrudan etkileyen sistemlerle ilgili rahatsızlıklardır. Dünya Sağlık Örgütü’nün de yürüttüğü araştırmalar ve klinik uygulamalarla onay verdiği akupunktur tedavisinin uygulanabildiği hastalıkların en yaygın karşılaşılan bölümü aşağıda sıralanmaktadır:

  • Dizanteri,
  • Safra koliği,
  • Depresyon,
  • Diz ağrısı,
  • Bağ ağrısı,
  • Bel ağrısı,
  • Boyun ağrısı,
  • Diş ağrısı,
  • Alerjik rinit,
  • Yüz ağrısı,
  • Lökopeni,
  • Hipertansiyon,
  • Mide bulantısı,
  • Radyoterapi/kemoterapi olumsuz etkileri,
  • Tenisçi dirseği,
  • Siyatik,
  • Ameliyat sonrası ağrılar,
  • Romatoid artrit,
  • Renal kolik,
  • Burkulma,
  • Periartrit,
  • Şişmanlık

Akupunktur Noktaları Nedir?

Akupunktur noktalarının anlamı tedavinin amacı olarak uyarılması amaçlanan, vücudun farklı bölgelerinde yer alan özel noktalardır. Tüm vücutta 2000’den fazla olduğu bilinen akupunktur noktaları hastaların şikayetlerine göre uzman doktor tarafından belirlenerek akupunktur iğnelerinin batırıldığı noktalardır. Yapılan araştırmalara göre bilinen akupunktur noktalarının kasların motor noktaları olduğu ispatlanarak tedavinin ne derece yerinde olduğu bir kez daha anlaşılmıştır.

Akupunktur Noktalarının Özellikleri Nelerdir?

Akupunktur noktalarının özellikleri düşük elektriksel dirence sahip olup tedavinin etkili olmasında akupunktur noktalarının bu özelliği etkili olmaktadır. Akupunktur noktalarına uygulanan iğne sonrası deride yavaş adapte olan reseptörlerin uyarılması ve sonrasında ilgili bölgenin kasların uyarılarak vücudun kendini yenileme sürecinin harekete geçirildiği yapılan araştırmalarla ispatlanmıştır. Akupunktur noktalarının bu özelliğinden faydalanmak amacıyla farklı akupunktur teknikleri geliştirilerek geleneksel yöntem bir adım ileri taşınarak özel durumlarda kullanmak üzere daha etkili sonuçlar alınabilen yeni yöntemler literatüre kazandırılmıştır.

Akupunktur Noktalarına Hangi Yöntemler Uygulanır?

Akupunktur noktalarına uygulanan yöntemler yukarıda bahsedilen akupunktur noktalarının özelliklerinden faydalanılarak geliştirilen klasik iğne ve diğer akupunktur yöntemlerini içermektedir. Uygulanacak olan akupunktur yöntemi seçilirken hasta beklentisi, uzman doktor muayenesi ve mevcut rahatsızlığın durumu belirleyici rol oynamaktadır. Akupunktur noktalarına uygulanan akupunktur yöntemleri aşağıda listelenmektedir:

  • Klasik akupunktur uygulamasını tarif eden, akupunktur iğneleri ile akupunktur noktalarının uyarıldığı konvansiyonel akupunktur yöntemi
  • Uygulanan basınç ile akupunktur noktalarının uyarıldığı aküpresür akupunktur yöntemi
  • Lazer ışınları ile akupunktur noktalarının uyarıldığı lazer akupunktur yöntemi
  • Isı enerjisi ile akupunktur noktalarının uyarıldığı moksibüsyon akupunktur yöntemi
  • Elektrik akımı verilerek akupunktur noktalarının uyarıldığı elektro akupunktur yöntemi

Akupunkturun Etki Mekanizmaları Nedir?

Akupunkturun etki mekanizmaları akupunktur iğnesi veya diğer yöntemlerde akupunktur noktalarına gerçekleştirilen uyarımın ardından sübjektif ve objektif etkiler olmak üzere ikiye ayrılır. Sübjektif etkiler daha çok uygulama sırasında hastanın hissettiği tedavi etkilerinden bahsederken objektif etkiler akupunkturun tedavi mekanizmasını oluşturan etkilerden oluşmaktadır.

Akupunkturun Sübjektif Etkileri Nelerdir?

Akupunkturun sübjektif etkileri yukarıda değinildiği gibi akupunktur noktalarına batırılan iğne ya da diğer uyaranlardan kaynaklı olarak deride bölgesel olarak gözlemlenen etkileri içermektedir. Akupunktur noktalarına iğne batırıldığında veya diğer uyaranlar uygulandığında;

  • Gerginlik,
  • Baskı,
  • Isınma,
  • Acı

Gibi kişiden kişiye değişen sübjektif etkiler deneyimlenir. İlgili süreç uyarımın gerçekleştirildiğini göstermesinin yanı sıra zarar gören hücrelerden salınan histamin ve bradikinin benzeri maddelerden kaynaklanmaktadır. Uygulama sırasında hissedilen sübjektif etkiler normal karşılanmakta olup herhangi olumsuz bir şey düşünülmesi gerekmemektedir.

Akupunkturun Objektif Etkileri Nelerdir?

Akupunkturun objektif etkileri sinir, immün ve gastrointestinal sistemler ile metabolizma üzerinde etkileri içerir. Objektif etkiler akupunktur tedavisinin iyileştirdiği noktaları da ifade etmektedir. Akupunkturun objektif etkileri aşağıda detaylandırılmaktadır:

  • Akupunkturun Sinir Sistemi Üzerine Etkileri: Yapılan klinik çalışmalar ve hayvanlar üzerindeki deneyler ile akupunktur noktalarına yapılan uyarının analjezisi meydana getirdiği belirlenerek akupunkturun geleneksel sırrının perdeleri aralanmıştır. Akupunktur noktaları dışında benzer uygulamalar gerçekleştirildiğinde analjezisi meydana gelmemekte ve bilinmeyen akupunktur noktalarının tespiti için ilgili çalışmalar çığır açmaktadır. Sinir sistemine giren ağrı sinyallerinin bastırılarak kontrol edilmesinde etkili olan analijezisi akupunktur ile aktifleştirilmektedir. İlgili etki neden akupunktur sonrası baş, boyun, sırt ve bel ağrılarının şiddetinin azaldığını kanıtlar niteliktedir.
  • Akupunkturun İmmün Sistem Üzerine Etkileri: Akupunktur noktalarına yapılan etkilerle plazmada endojen opioidleri seviyesi yükselmektedir. İmmün sistem üzerine akupunkturun ilgili etkisi farklı organlarda hücre aktivitesini hızlandırarak vücudun kendi kendine iyileştirme sürecini hızlandırmaktadır.
  • Akupunkturun Metabolizma Üzerine Etkileri: Akupunktur noktalarına yapılan uyarı sonrası yağ dokularında lipolitik etki gerçekleştirildiği hayvanlar üzerinde yapılan testlerin yanında klinik uygulamalarla da ispatlanmıştır. Akupunktur uygulamasının zayıflamaya etkisi ilgili test ve deneylerle klinik ortamda ispatlanmıştır.
  • Akupunkturun Gastrointestinal Sistem Üzerine Etkileri: Başta kulak akupunkturu olmak üzere akupunktur ardından mide düz kas tonusunun arttığı gözlenmiştir. Sindirim sistemi çalışmasının akupunkturla düzenlenebildiği ilgili klinik bulgularla ispatlanmıştır.

Akupunktur Nasıl Yapılır?

Akupunkturun yapılışı teşhis ve uygulama olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilir. İlk teşhis aşamasında hasta şikayetleri sebebiyle akupunktur uzmanına başvurur ve uzman şikayetleri dinlemenin ardından fiziksel muayene yaparak hastanın şikayetlerini tespit ederek tedavisine yönelik akupunktur noktalarını ve uygulama yöntemini tespit eder. Teşhis aşamasında uygulama aşamasının tüm detayları belirlenerek hastaya uygulama için randevu ve bilgi verilir.

Uygulama aşamasında belirlenen akupunktur noktaları üzerine iğne batırılması veya diğer akupunktur tekniklerinin uygulanması suretiyle akupunktur seansı gerçekleştirilir. İğne tercih edilmesi halinde ortalama 30 dakikalık bekleme süresi ardından seans sonlandırılarak hasta bir sonraki seans konusunda bilgilendirilerek taburcu edilir. Seans sıklıkları ise hastanın durumuna bağlı olarak haftada 2 ila 3 tekrar olarak uygulanmaktadır. Seans sayısı ise hastalığın durumuna bağlı olarak 3 ila 10 seans arasında değişkenlik gösterebilmektedir.

Ağrı Sendromlu Hastalıklarda Akupunkturun Klinik Uygulamaları

Ağrılı hastalıklarda akupunktur uygulamaları tüm Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de akupunkturun en çok tercih edildiği uygulama şeklidir. Yapılan klinik çalışmalarla akupunkturun ağrılı hastalıklarda etkisi ispat edilerek;

  • Baş ağrısı,
  • Migren,
  • Dismenore,
  • Osteoartrit,
  • Fibfomiyalaji,
  • Trigeminal nevralji,
  • Post-operatif ağrı

Gibi pek çok ağrı sendromuna sahip hastalıklarda farklı düzeylerde iyileşmelerin gerçekleştiği gözlenmiştir.

Ruhsal ve Psikolojik Hastalıkların Tedavisinde Akupunkturun Klinik Uygulamaları

Ruhsal ve psikolojik hastalıkların tedavisinde akupunktur uygulamaları yapılan klinik testler ile başarılı etkileri anksiyete, depresyon, vb. hastalıklarda ispatlanmıştır. Akupunktur sonrası merkezi sinir sistemi ve kan plazmasında yükselen mutluluk hormonlarının ilgili iyileşmelerde önemli etki gösterdiği testlerle ortaya dökülürken halen tüm Dünya’da akupunkturdan destek alınarak ruhsal ve psikolojik hastalıkların tedavisi başarılı bir şekilde gerçekleştirilmektedir.

Şişmanlık Tedavisinde Akupunkturun Klinik Uygulamaları

Şişmanlık tedavisinde akupunktur uygulamaları iştahı azaltıcı ve metabolizmayı hızlandırıcı etkileri ile başarılı sonuçlar vermektedir. İlgili akupunktur etkisi klinik testlerle kontrol edildiğinde akupunktur uygulamalarının hipotalamusta yer alan tokluk merkezini aktive ederek açlık hissinin kontrol edilmesini kolaylaştırdığı sonucu elde edilmiştir. Kulak akupunkturu ile ilgili yapılan klinik testlerde ise nervus vagus auricular dalının akupunktur ile uyarılarak iştahın azaldığı sonucu elde edilmiştir.

Akupunkturun Yan Etkileri Nelerdir?

Akupunkturun yan etkileri nadiren rastlanmakla birlikte iğnelerin batırıldığı yerlerde olmak üzere;

  • Kanama,
  • Ağrı,
  • Çarpıntı,
  • Yanma hissi

Olarak karşılaşılmaktadır.

Çocuklar İçin Akupunktur Uygun Mudur?

Çocuklar için akupunkturun uygunluğu gerek yapılan klinik çalışmalarda, gerek akupunktur uygulamalarında pek çok ispatlanmıştır. Pek çok rahatsızlık çocukluk yıllarında yapılan akupunktur tedavisi ile daha kısa sürede etkili sonuçlar alınabilmektedir.

Akupunktur Tedavisi Öncesi ve Sonrasında Nelere Dikkat Edilir?

Akupunktur uygulaması öncesi ve sonrasında dikkat edilecekler uygulamayı yapacak doktor tarafından detaylıca açıklanacak olup genel itibari ile uygulama günü çok aç ve tok gelinmemesi, uygulamaya dinlenmiş olarak gelinmesi şeklinde belirtilmektedir.

Uygulama sonrası ise hemen taburcu işlemi gerçekleştirilerek sosyal yaşantıya dönülüyor olsa da ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılması ve vücudun aşırı yorulmaması gerekmektedir.